امت،باید روابط خود را به نحوی تنظیم کند که تحت فرمان بیگانه نباشد

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: انسان در طول تاریخ، تمامِ همتش پاسخ به نیازهایش بوده، چرا که انسان ذاتاً موجودی نیازمند آفریده شده است. خطر مهلکی که در کمین انسان است، از یک سو تشخیص نادرست نیازهایش است و از سوی‌دیگر تجویز پاسخ‌های نادرست به این نیازها. ارمغان انبیای الهی برای عبور دادن انسان‌ها از این گردنه پرخطر، چیزی نیست مگر تعالیمی از جنس وحی الهی؛ قرآن کریم آن تحفه گران‌بهایِ بی‌نظیرِ شفابخشِ هدایت‌کننده‌ای است که به‌واسطه حضرت محمد (ص) از طرف خدای متعال برای انسان فرستاده‌شده است. انسان به سرمنزل آرامش، اطمینان و رضایت‌مندی در این دنیا نمی‌رسد مگر به‌واسطه استمداد و بهره‌مندی عملی از این کتابِ باعظمت.

قرآن کریم، حقایقی را به انسان تعلیم می‌دهد که انسانِ قرن بیست‌ویکم، با وجود تمام پیشرفت‌های مادی بشری که به دست آورده است هیچ‌گاه توان و امکان دانستن آن‌ها را نداشته و ندارد، حقایقی که اگر برای انسان آشکار شود و به آن‌ها عمل کند، سبب قدرتمندی و رستگاری‌اش می‌شود. لذا فقط کسانی می‌توانند از گمراهی آشکار خارج شوند و به‌سوی تباهی نروند، که مورد تعلیم کتاب خدا قرار گرفته باشند. قرآن، کتاب حکیم، کتاب کریم و کتاب هدایتی است که هرکسی با آن نشست‌وبرخاست نماید، بینایی او افزوده می‌شود و قلب او به نور هدایت روشن و توانش برای پیمودن راه حق مضاعف می‌شود.

بهره‌مندی از قرآن، فقط با انس و ارتباط مداوم با این چشمه نورانی است که محقق می‌شود. حفظ قرآن شاید جز بهترین راهکارهای ایجاد انس و ارتباط مداوم با قرآن کریم باشد. حفظ قرآن اگر همراه با فهم و استفاده مکرر آیات در زندگی باشد، می‌تواند بهانه انس بیشتر ما با قرآن کریم شود. باید تلاش شود تا حفظ قرآن کریم مقدمه جاری شدنِ قرآن در صحنه‌های گوناگون زندگی یکایک انسان‌ها شود. متن زیر حاصل تلاش دارالقرآن کریم برای تبیین و همچنین حفظ موضوعی آیات قرآن کریم است که در روزهای ماه مبارک رمضان تقدیم نگاه شما می‌شود.

آنچه در ادامه می‌خوانید بخش بیست و یکم مجموعه «زندگی با آیه ها» برگرفته از کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن حضرت آیت الله خامنه ای است:

إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ

ترجمه تدبری آیه ۵۵ مائده

«إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَٱلَّ ذِینَ ءَامَنُواْ» ولیّ، حاکم و هم‌جبهۀ شما فقط خدا و در طول او رسول خدا و مؤمنانی هستند «ٱلَّذِینَ یُقِیمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ» که نماز برپا می‌دارند و به دنبال توسعۀ یاد خدا در جامعه هستند «وَیُؤۡتُونَ ٱلزَّکَوٰةَ وَهُمۡ رَٰکِعُونَ» و در حال رکوع، حالِ خشوع و تسلیم کامل نسبت به خدا، زکات می‌دهند و وظایف اجتماعی‌شان را انجام می‌دهند. حکومت خدا در تبعیت مردم از همین نمایندگانِ او متجلی می‌گردد و دین‌داری در تبعیت از رسول و جانشینان او در امر نمایندگی از خداست. جانشینانی که کاملاً تابع خدا هستند و مانند رسول، تنها امر خداوند را اجرا می‌کنند.

شربت نسترن

شربت، بدون شکر نمی‌شود، ولی شکر هم به تنهایی نه؛ قَدری نسترن، گلاب یا بیدمشک هم لازم است تا شربتی دلچسب و گوارا باشد.

و نماز، شکر است و شیرینی، البته گناه هم نمک است و مایۀ شوربختی. نمک بریزی، شکر ضایع می‌شود، زباله می‌شود، و از شربت خبری نیست.

همان بلایی که غالباً مبتلاییم، سال‌ها خواندیم، انگار نخواندیم؛ چون همواره شکر را با نمک قاطی کردیم. نماز خواندیم، دروغ هم گفتیم، نماز خواندیم، تهمت هم زدیم، نماز خواندیم، غیبت هم کردیم، و چه بود که نکردی!

یا از آن طرف، از بیدمشک و گلاب خبری نبود! یعنی از گره‌گشایی، دست به جیب شدن، دستگیری کردن، و اگر از این‌ها خبری بود چه شربت گوارایی می‌شد این نماز! و چه بازاری پیدا می‌کرد این نماز! و تازه بوی ایمان مشام‌ها را نوازش می‌داد و چنین نمازگزارانی چه لایق می‌شوند! چون قدم در قدم‌گاه رسول، و خدای رسول می‌نهند، و در حقیقت امتدادی می‌شوند برای خدا و رسولش، و زمام دل‌ها و جان‌ها را در کف می‌گیرند.

مُشتی واحد

اگر بخواهند برسند به آن ولایت قرآنی، آن ولایتی که در قرآن مطرح شده، امت اسلامی بخواهد آن را تأمین کند برای خودش، دو جهت را باید مراعات کند: یک جهت، جهت ارتباطات داخلی است در داخل جامعه اسلامی؛ یک جهت، جهت ارتباطات خارجی است. [۱]

در زمینه ارتباطات داخلی، امت اسلامی آن وقتی دارای ولایت به‌معنای قرآنی است که کمال هم‌بستگی و اتصال و ارتباط و اتحاد صفوف و فشردگی هرچه بیشتر آحاد و جناح‌های گوناگون را در خودش تأمین کند. [۲]

و اما در زمینه روابط خارجی، عالَم اسلامی باید سعی کند روابط خود را با دنیای غیرمسلمان و غیر این امت جوری تنظیم کند که یک ذره تحت فرمان آن‌ها قرار نگیرد، یک ذره تحت‌تأثیر افکار آن‌ها قرار نگیرد. [۳]

در جامعه اگر بخواهد همه نیروها به کار بیفتد و همه در یک جهت به کار بیفتد و هیچیک از نیروها هرز نرود و همه نیروهای جامعه به‌صورت یک قدرت متراکمی، به مصالح جمعی بشریت به کار بیاید و جامعه بتواند مثل مشت واحدی باشد، در مقابل جناح‌ها و صف‌ها و قدرت‌های مخاصم؛ اگر اینها را بخواهد داشته باشد، احتیاج دارد به قدرت متمرکز. به یک دلی احتیاج دارد، به یک قلبی احتیاج دارد این جامعه و این پیکر عمومی امت اسلام. البته شرایطی هم دارد. باید خیلی آگاه باشد، باید خیلی بداند، باید خیلی با تصمیم باشد، باید چشمش دارای یک دید دیگری باشد، بایستی از هیچ چیزی در راه خدا نهراسد، بایستی وقتی لازم شد خودش را هم فدا کند؛ ما اسم یک چنین موجودی را چه می‌گذاریم؟ امام. [۴]

در این آیات قرآن از سوره مائده، هم به جنبه مثبت ولایت، یعنی پیوند داخلی، هم به جنبه منفی ولایت، یعنی قطع پیوندهای خارجی، هم به آن بُعد دیگر ولایت، یعنی ارتباط و اتصال با ولی ولی یعنی آن قطب، یعنی آن قلب، یعنی آن حاکم و امام به همه این چیزها اشاراتی رسا شده. [۵]

[۱] طرح کلی اندیشه اسلامی، ج ۲۴، ص ۶۹۰